Tình cảnh của người lao động Việt Nam ở Malaysia

Thanh Quang, phóng viên đài RFA

Theo thống kê chính thức thì từ năm 2004 đến nay, đã có 315 người lao động Việt Nam tại Malaysia chết trong hòan cảnh mà tin tức trong nước cho là có nhiều điều bất thường xung quanh những cái chết này.

• Nghe bài tường trình này
• Download story audio

Công nhân ngoại quốc trong giờ ăn trưa tại Malaysia. AFP PHOTO.

Cho tới giờ, các quan chức liên hệ và những công ty xuất khẩu lao động của Việt Nam có phản ứng ra sao ? Tình cảnh của người lao động ở Malaysia hiện như thế nào ? Thanh Quang tìm hiểu vấn đề này, và ghi nhận ý kiến của Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng, Giám đốc Ủy ban Cứu Người Vượt Biển Boat People S.O.S, trụ sở tại Virginia, Hoa Kỳ.

Hàng trăm công nhân bị đột tử

Sau nhiều năm xảy ra tình trạng “đột tử” của hàng trăm người lao động Việt Nam tại Malaysia như vậy, thì chỉ mới đây, những thảm cảnh này mới được báo chí trong nước dồn dập nhắc tới, trong khi các quan chức liên hệ của Việt Nam thì giải thích chung chung, qua loa về những người xấu số ấy.

Chẳng hạn như, theo báo Hà Nội Mới online thì ông Nguyễn Thanh Hòa, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Việt Nam, cho rằng “một trong những nguyên nhân quan trọng cơ bản dẫn đến tình trạng người lao động Việt Nam bị chết ở Malaysia là do khâu khám sức khỏe cho lao động quá đơn giản”, và “không lọai trừ trong đó có cả những trường hợp không khám mà vẫn được chứng nhận đủ sức khỏe đi làm việc ở Malaysia”.

Ông Hòa giải thích thêm rằng “Năm 2005, tỷ lệ lao động Việt Nam chết tại Malaysia là khỏang 0,14%. Năm 2007 là 0,09%. Như vậy là tỷ lệ chết đã giảm”...

Chối bỏ trách nhiệm

Hôm thứ Năm, ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cục trưởng Cục Quản Lý Lao động Ngòai nước thuộc Bộ LĐ-TB và XH cho biết 2 nguyên nhân chính dẫn đến mức tử vong cao vừa nói là do khâu khám sức khỏe “bị thả lỏng”, và người lao động Việt Nam chưa quen với phong tục tập quán ở Malaysia.

Cách đây khỏang một tuần, ông Vũ Đình Tòan, Tham tán, Trưởng Ban quản lý lao động Việt Nam tại Malaysia cho biết nguyên nhân về những cái chết này: Thứ nhất là vì bệnh tật, thứ hai là tai nạn lao động, thứ ba là tai nạn giao thông, thứ tư là bị sát hại và cuối cùng là tự tử.

Cho dẫu có nhìn nhận số 315 người lao động Việt Nam chết tại Malaysia từ năm 2004 đến nay là con số cao bất thường, như ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cục trưởng Cục Quản lý Lao động Nước ngòai, nhưng không thấy quan chức nào đề cập tới tình trạng làm việc đến kiệt sức, ăn uống kham khổ, không được chăm sóc thuốc men khi bệnh họan…của công nhân, đó là chưa kể họ thường xuyên bị khủng hỏang tinh thần, mới là những yếu tố không nhỏ dẫn tới bi cảnh của họ.

Do cuộc sống khó khăn ở quê nhà, nhiều người Việt Nam tìm cách ra nước ngoài làm việc với hy vọng kiếm tiền giúp đỡ gia đình. AFP PHOTO.

Một công nhân Việt Nam đang làm việc tại Malaysia than rằng: "Trong ngày tôi ôm nhiều việc, làm tới kiệt sức."

Một công nhân khác tại Malaysia cho biết như sau: "Từ trước tới giờ không có một tổ chức nào ở Việt Nam sang đây như thế này như thế nọ cả. Thật sự luôn đó. Em thấy chưa đáp ứng đủ nhu cầu của bọn em, tức là chưa giúp đỡ đầy đủ. Tại vì bọn em sang đây từ trước tới giờ mà có ai hỏi thăm đến đâu. Em muốn bây giờ là cho công nhân thứ nhất là khám sức khoẻ định kỳ, thứ hai là có được tiêm thuốc và uống thuốc để phòng các bệnh và sẽ được chăm sóc sức khoẻ như ở bên Việt Nam. Ở bên này mình ốm đau mình tự đi bệnh viện mà tiếng người ta mình chả biết, chả làm sao được cả."

Trước tình cảnh thảm thương và chẳng khác nào như bị "đem con bỏ chợ" như vậy, một công nhân ở Malaysia kêu cứu: "Khổ lắm! Như em kêu thì cũng chẳng kêu được ai. Đúng là khóc cũng dở mà cười cũng dở! Làm sao mà giải quyết như thế nào?"

Con số tử vong đáng quan ngại

Qua cuộc trao đổi với chúng tôi, Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng, Giám Đốc Ủy Ban Cứu Người Vượt Biển, có nhận xét về tình cảnh của người lao động Việt Nam tại Malaysia.

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng: Chúng tôi có nghe cái tin này trong thời gian tôi ở Mã Lai vào cuối năm ngoái, và công nhân ở bên đó rất là lo lắng bởi vì họ rất là hoang mang: không ai biết rõ lý do tại sao lại chết bất dắc kỳ tử và đột ngột như vậy. Chúng tôi thực sự không biết được lý do ở đâu mà ra, bệnh tình như thế nào, chết trong hoàn cảnh như thế nào, bởi vì mỗi một trường hợp riêng rẽ khác nhau, hồ sơ riêng rẽ. Tuy nhiên, con số tử vong là con số hết sức đáng quan tâm. Tại sao tự dưng có con số lớn như vậy ở cùng một quốc gia Mã Lai so với những nơi khác. Cái đó là diều hết sức đáng quan tâm.

Thanh Quang: Thưa, có vấn đề gây nhiều chú ý là số tử vong nhiều như vậy, đột tử như vậy mà bắt đầu từ lâu rồi, tức là từ 2004, mà sao cho tới thời điểm này thì trong nước báo chí và mnột số viên chứ mới có công khai ra?

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng: Dạ vâng. Cái điều rất tiếc là ở Việt Nam chính quyền chưa có cơ chế nào để theo dõi hoàn cảnh sinh sống và chăm sóc cho họ, hướng dẫn cho họ, cũng như lắng nghe ý kiến của công nhân đều đặn, do đó những sự kiện xảy ra khi nó hãy còn manh mún thôi thì lại không được quan tâm, cho tới khi nào quan tâm rồi thì lúc đó chuyện nó đã vỡ lỡ ra, nó khá trầm trọng.

Thành ra cái đó là cái điều rất đáng tiếc. Không riêng gì vấn đề đột tử mà còn nhiều vấn đề khác nữa đã nảy sinh ngấm ngầm và từ từ phát triển nhưng mà chính quyền trong nước đã không để ý cho tới khi nó bộc phát ra thnàh ra một vấn nạn lớn.

Thanh Quang: Như Tiến Sĩ vừa nói thì vấn đề đã vỡ lỡ ra thành vấn đề lớn rồi và sự thật là như vậy đó, đang trầm trọng, như vậy thì các quan chức Việt Nam liên hệ và các công ty xuất khẩu lao động có hành động gì thích hợp cho vấn đề này chưa, theo chỗ theo dõi và hiểu biết của Tiến Sĩ?

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng: Dạ vâng. Chúng tôi được biết là ở phía chính quyền Việt Nam, ở bên Quốc Hội Việt Nam cũng như ở một vài cơ quan như bên Bộ Lao Động - Thưong Binh và Xã Hội, thì họ bắt đầu đặt vấn đề để làm sao bảo vệ cho người lao động và quan tâm đến tình trạng sức khoẻ của người lao động.

Và chúng tôi nghe nói rằng họ có cử một phái đoàn lên đường đi Malaysia tìm hiểu tình hình. Tuy nhiên, chúng tôi ngờ rằng có thể tìm ra được lý do ở đằng sau vấn đề đột tử trong thời gian ngắn tới đây. Thành ra cái đó vẫn sẽ là mối quan tâm mà chúng tôi hiện nay cũng đang theo dõi vấn đề này.

Thanh Quang: Thưa Tiến Sĩ, có điểm mà có lẽ công luận cũng rất là bất mãn, là bởi vì trong mấy ngày qua theo dõi báo chí nhiều nguồn tin trong nước thì thấy các viên chức liên quan chỉ nói là vấn đề chết do phía Việt Nam lúc khám sức khoẻ không kỹ càng hay là thậm chí một số công nhân lại là lo tiền để chạy giấy khám sức khoẻ tốt thế nào đó, vậy thôi. Hoặc là đưa ra một số lý do chết như là bị tai nạn giao thông, v.v. chứ không thấy có sự chú ý tới thảm cảnh này. Thì Tiến Sĩ có nhận xét như thế nào về thái độ của các viên chức liên quan hay là các công ty xuất khẩu lao động đối với thảm cảnh này không?

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng: Cái đấy chỉ là một trong rất nhiều thảm cảnh khác mà người lao động Việt nam ở nước ngoài đang phải gánh chịu, không riêng gì ở Mã Lai Á (Malaysia) mà hiện nay có đến trên nửa triệu người VN đang lao động ở các quốc gia khác nhau trong khi Việt Nam đang muốn đẩy thêm công nhân đi làm việc ở nước ngoài trong kế hoạch xoá đói giảm nghèo, nhưng ngược lại đã không có những cơ chế, đã không có chính sách, đã không có những cơ quan để bảo vệ cho họ về mọi khía cạnh, từ vấn đề sức khoẻ cho tới vấn đề quyền lợi của người lao động, vấn đề có bị bóc lột hay không, đưa họ về nước sau khi họ đã bị những cuộc đánh đập dã man đã xảy ra ngay ở bên Mã Lai.

Hiện nay chúng tôi đang làm việc trên hồ sơ ảnh hưởng tới 1.300 người Việt chúng ta đang lao động ở Mã Lai bị rất nhiều thiệt thòi. Họ đã cầu cứu với Đại Sứ Quán Việt Nam tại Kuala Lumpur nhưng không được sự giúp đỡ nào cả. Thành ra cái đó là điều mà tôi nghĩ rằng là thiếu tinh thần trách nhiệm. Và từ vấn đề khởi sự đưa người đi lao dộng thì lẽ ra đã phải có kế hoạch theo dõi, trợ giúp và can thiệp bênh vực cho công dân của đất nước mình.

Thanh Quang: Như Tiến Sĩ vừa nói, tức là Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển của Tiến Sĩ có theo dõi 1.300 người lao động Việt Nam tại Mã Lai, như vậy thì tổ chức này có kế hoạch, có hành động nào liên quan tới vụ này không?

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng: Dạ vâng. Việc này hãy còn đang diễn tiến và chúng tôi hy vọng là trong vòng 24 tiếng đồng hồ nữa thì chúng tôi sẽ có một thông tin rất là quan trọng và rất là phấn khởi để giúp đỡ và giải quyết cho tình tạng của 1.300 đồng bào của chúng ta. Hiện nay chúng tôi chưa được quyền công bố, nhưng nội trong vòng 24 tiếng đồng hồ thì chúng tôi sẽ công bố.

Thanh Quang: Cảm ơn Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng - Giám Đốc Điều Hành Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển, trụ sở tại Tiểu Bang Virginia (Hoa Kỳ).

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng: Xin cảm ơn anh Thanh Quang.