Giấy khen & tiền ủng hộ bão lũ: “đánh giá lòng tốt qua đồng tiền”?

Dư luận mạng xã hội tranh cãi khi Trường Tiểu học Lê Quý Đôn ở quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM) chỉ phát giấy khen cho học sinh ủng hộ đồng bào miền Bắc trong đợt bão lũ vừa qua từ 100.000 đồng trở lên.

Phản giáo dục

Trao đổi với RFA liên quan vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Dũng, một chuyên gia về ngôn ngữ học, từng giảng dạy nhiều năm tại trường Đại học Sư phạm TPHCM, đưa ra nhận định với RFA hôm 30/9:

“Cái đó phản giáo dục nhất, là đánh giá lòng tốt qua đồng tiền. Trong lúc đó, tất nhiên không phải ai cũng vậy, nhưng mà có những em đi học đã là một sự cố gắng của cha mẹ. Ở Việt Nam hiện nay thực tế vẫn chưa có giáo dục miễn phí cho học trò, khi nói miễn phí là nói trên danh nghĩa thôi, còn người ta vẫn phải nộp tiền này tiền kia đủ các thứ. Đây là trường hợp đã nói miễn phí rồi, chứ còn đa số các trường khác thường thu phí như thường. Có một số phụ huynh họ không biết tìm đâu ra tiền để nộp, như vậy cho dù họ có giàu lòng nhân ái đến đâu họ cũng không thể đi giúp người khác với số tiền mà ở hoàn cảnh khác cho là rất nhỏ như 100.000 như thế.”

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Dũng, sự việc trên rõ ràng, ban lãnh đạo nhà trường đang đánh giá con người qua đồng tiền. Việc này theo ông khó chấp nhận được, nhất là lại xảy ra trong môi trường giáo dục.

Cái đó phản giáo dục nhất, là đánh giá lòng tốt qua đồng tiền.
-Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Dũng

Theo truyền thông Nhà nước, trong số 2.100 học sinh tại Trường Tiểu học Lê Quý Đôn ở quận Gò Vấp – TPHCM, có 1.500 em được nhận giấy khen. Điều đó có thể hiểu rằng, trường đã vận động được ít nhất cả trăm triệu đồng tiền ủng hộ bão lũ, coi như đủ định mức hoặc có thể nói đạt chỉ tiêu (?!).

Một phụ huynh ở Việt Nam, không muốn nêu tên vì lý do an toàn, hôm 30/9 cho biết ý kiến:

“Giáo dục bây giờ xuống cấp quá nhiều, những việc làm của Bộ Giáo dục, trường và giáo viên đều rất tùy tiện và cứ theo cảm tính của họ. Việc cho các học sinh đóng tiền cứu trợ bão lũ đã sai vì các em chỉ sống vào tiền của phụ huynh, bản thân không làm ra tiền, việc từ thiện không phải là việc của bọn nhỏ… và chuyện khen thưởng bằng giấy khen khiến cho việc này càng rất tồi tệ. Nếu đã làm thì chỉ cần cám ơn các em tại buổi lễ chào cờ là được, tập hợp làm giấy khen cho trẻ đóng trên 100.000 đồng là sự phân cấp rõ rệt và có dấu hiệu cổ vũ cho các em đóng lần sau cho nhiều hơn, cạnh tranh nhau… quá phản cảm…”

Theo vị phụ huynh này, Giáo dục Việt nam nên chỉnh đốn bằng những việc cụ thể hơn, như:

“Miễn giảm học phí, không ủng hộ dạy thêm, tăng lương giáo viên, rà soát bằng cấp giáo viên, bồi dưỡng đạo đức và tâm lý cho tất cả ai đứng lớp, soạn bộ sách giáo khoa duy nhất cho từng lớp, hạn chế các đầu sách mẫu, giảm tải giờ học… Đó là tất cả các bước cần làm của Giáo dục.”

Bà này cho rằng, một nền giáo dục chỉnh chu sẽ đào tạo được nhiều thế hệ nối tiếp. Cũng theo người phụ huynh này, ngành giáo dục nếu thật sự quyết tâm chỉnh đốn, sẽ có thể dễ dàng thực hiện được.

Làm việc thiện từ tâm

Bão Yagi đổ bộ vào các tỉnh miền Bắc Việt Nam vào ngày 7/9 vừa qua kéo theo đó là lũ và sạt lở đất trong các ngày tiếp theo. Theo thống kê của Cục Quản lý Đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), tính đến ngày 27/9, đã có 318 người chết, 26 người mất tích vì bão Yagi. Ước tính thiệt hại về kinh tế do bão Yagi được Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra là trên 81 nghìn tỷ đồng tính đến ngày 27/9. Sau 10 ngày phát động ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão Yagi, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hôm 20/9 công bố đã nhận được 1.628 tỷ đồng từ các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân ủng hộ.

Liên quan đến việc vận động ủng hộ bà con miền Bắc bị ảnh hưởng bão và câu chuyện về giấy khen ở trường Lê Quý Đôn, một người dân ở miền Trung Việt Nam không muốn nêu tên ví lý do an ninh, hôm 30/9 cho rằng không nên so sánh, khen thưởng đối với quy mô đóng góp từ thiện. Người này nói:

“Ông Phạm Nhật Vượng ủng hộ 10 triệu USD cho đồng bào bị thiệt hại vì bão lũ, thì không thể nói tấm lòng của ông ấy hơn tôi - là người chỉ ủng hộ có 10 USD, trong khi thu nhập của tôi chỉ bằng 1/1 triệu của ông ấy! Tấm lòng của một con người là vô biên và quý như nhau nên không thể cân, đong, đo, đếm được. Do đó, không ai có quyền so sánh, nói tấm lòng người này hơn người kia đối với một hành động cụ thể nào đó vì cộng đồng!”

Việc từ thiện mang ý nghĩa tùy tâm và nếu như vậy một đồng cũng quý, chứ không cần phải ấn định là mức bao nhiêu.
-Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương

Còn Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương, hiện công tác tại Viện hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, đưa ra nhận định với RFA hôm 30/9 rằng:

“Việc từ thiện mang ý nghĩa tùy tâm và nếu như vậy một đồng cũng quý, chứ không cần phải ấn định là mức bao nhiêu. Cho nên nếu bảo mức 100.000 hay 200.000 mà ấn định, thì tôi thấy là không bình thường. Đó là ý thứ nhất. Cái thứ hai tôi thấy cần phải nói ở đây là việc phát giấy khen hay giấy chứng nhận cũng không hợp lý ở chỗ vì từ thiện là tùy tâm, chẳng ai làm việc đó để nhận được lời khen. Từ xưa đến nay nhiều người làm từ thiện ẩn danh, người ta không cần một cái gì đấy chứng minh hay khoe ra để được khen.”

Theo Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương, việc phát giấy khen là không hợp lý, không phù hợp với triết lý của ông cha ta, đó là ‘ta giúp đỡ người khác mà không cầu lợi’. Vì nếu cầu lợi hay cầu danh là không phải, mà lại càng không phải ở chỗ đi phán xét ‘100.000 mới đúng mà một đồng là không đúng’. Tiến sĩ Hương nói tiếp:

“Đối với học sinh thì những hoạt động của nhà trường đều phải đặt mục tiêu giáo dục lên trên. Cho nên nếu những hoạt động như thế này cũng là giáo dục cho trẻ em lòng từ thiện, tức là thương người, giúp đỡ mà không phải cầu danh cầu lợi, mà chỉ xuất phát từ tâm của mình… Nếu hướng theo mục tiêu giáo dục như thế thì cũng không nên có những hoạt động kiểu như vinh danh, phần thưởng hay giấy khen. Và cũng không nên vì một đồng, hai đồng mà chê, phải thông qua những hoạt động này để giáo dục cho trẻ em hiểu hơn về thực chất của việc làm từ thiện.”

Tiến sĩ Hương cũng đồng tình với Phó Giáo sư Hoàng Dũng khi cho rằng, áp dụng hình thức khen thưởng khi làm việc thiện như thế là hoàn toàn phản giáo dục.