Thể thao VN - Từ hào quang ở “ao làng” SEA games đến thất bại ở Olympics

Olympics Paris 2024 là lần thứ hai liên tiếp đoàn thể thao Việt Nam  không đạt được bất kỳ một tấm huy chương nào, phải ra về trắng tay. Các nước khác thuộc khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia, Malaysia hay Philippines đều đã có huy chương.

Trong khi đó, ở hai kỳ Đại hội Thể thao Đông Nam Á - SEA games lần thứ 31 và 32 thì đoàn thể thao Việt Nam đã liên tiếp đứng đầu.

Dù đạt được thành tích cao trong các kỳ SEA games nhưng cái tên Việt Nam gần như mất hút ở đấu trường Châu Á và Thế giới. Ở Đại hội thể thao Châu Á mới nhất vào năm 2023, Việt Nam đứng thứ 21/38 quốc gia Châu Á tham gia, và xếp sau cả Thái Lan, Indonesia, Philippines, Malaysia và Singapore. 

Chạy theo thể thao thành tích

Ông Hoàng Hùng, một người thường xuyên quan sát tình hình chính trị - xã hội Việt Nam, cho biết khi theo dõi kỳ Thế vận hội này, ông không ngạc nhiên khi ban đầu không có nước nào trong khu vực Đông Nam Á đạt huy chương vì đây được coi là “vùng trũng” của thể thao Thế giới. Tuy nhiên, đến khi lần lượt các nước như Thái Lan, Indo, Malaysia và Philippines lần lượt có thành tích khiến ông Hùng không khỏi hoài nghi:

“Vậy thì cái kết quả của cái giải của Đông Nam Á liệu có trung thực hay không? Và việc mà Việt Nam bơi ở trong cái “ao làng” như thế thì được đứng nhất, trong khi đó ra quốc tế thì lại không đoạt được huy chương nào thì đấy là một cái vấn đề.

Theo tôi thì là cái vấn đề đấy là cần phải là xem xét và nghiên cứu và phải có biện pháp, chứ sự tụt hậu so với cả các nước như thế là một  sự yếu kém trong thể thao và yếu kém trong nhiều lĩnh vực khác nữa.”

Một nhà báo hiện đang ở trong nước, yêu cầu được giấu danh tính vì lý do an toàn, nhận định rằng ở sân đấu như SEA games (thường được nhiều người ví như ao làng) thì quốc gia nào đăng cai tổ chức cũng đều đưa bộ môn thế mạnh của mình vào tổ chức thi đấu nhằm nâng cao thành tích, chứ không chỉ riêng Việt Nam: 

“Nhìn chung, không chỉ riêng thể thao, ngành nào của Việt Nam cũng nhiễm bệnh thành tích, nên muốn đạt kết quả cao.”

Theo vị nhà báo giấu tên này, nói một cách công bằng thì thể thao Việt Nam có phong trào thi đấu rộng, nhiều bộ môn từ các giải ở địa phương, từng ngành, cho tới toàn quốc, như hội khỏe Phù Đổng các cấp, các giải bộ môn:

“Nhưng các vận động viên Việt Nam nói chung thiếu sự giao lưu quốc tế, nên kinh nghiệm thi đấu quốc tế ít hơn, và nguồn lực cho ngành thể dục thể thao còn ít và dàn trải, nên chế độ đãi ngộ cho vận động viên còn thấp.” 

Một vấn đề nữa, cũng theo nhà báo này, các khoản tài trợ từ các doanh nghiệp cho thể thao chỉ nhắm vào các môn thu hút sự chú ý của đông người dân như bóng đá, bóng chuyền, còn các bộ môn như điền kinh thì rất ít tài trợ, do ít mang lại lợi thế quảng cáo.

Trong một lần trả lời truyền thông trong nước, ông Park Hang Seo, khi ấy còn làm huấn luyện viên trưởng đội tuyển bóng đá Việt Nam từng phát biểu rằng “Người Việt Nam yêu bóng đá cuồng nhiệt nhưng phải là bóng đá chiến thắng”. 

Để đẩy mạnh tự hào dân tộc?

Mỗi lần thể thao Việt Nam giành chiến thắng, dù chỉ trước đối thủ yếu hơn, các tờ báo nhà nước như được dịp “nở rộ” đăng tải các bài viết với nội dung ca ngợi, tán dương không tiếc lời.

Điển hình như mạng báo của Ban Tuyên giáo từng có bài “SEA Games 31: Ấn tượng và thành công”, báo Quân đội nhân dân có bài “Thể thao Việt Nam và kỳ SEA Games 32 thành công ngoài mong đợi”, hay Cổng thông tin Chính phủ cũng ca ngợi với bài viết “SEA Games 32: Thể thao Việt Nam lập kỳ tích lịch sử”.

Năm 2021, Việt Nam giành chiến thắng trước Indonesia với tỉ số 4-0 ở vòng loại thứ hai World cup 2022. Mặc dù khi đó đội tuyển bóng đá Việt Nam được đánh giá cao hơn hẳn đối thủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã gởi thư chúc mừng với nội dung “chiến thắng này là kết quả của tinh thần đoàn kết, đấu pháp, chiến thuật hợp lý, trình độ kỹ thuật cá nhân, bản lĩnh, ý chí, nghị lực và tinh thần thể thao cao thượng, được hun đúc từ nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc và là ý chí vươn lên mạnh mẽ qua các thời kỳ của con người Việt Nam ở từng lĩnh vực.”  Các trận đấu sau đó, đội Việt Nam phải đối đầu với các đối thủ hàng đầu châu Á nên không tiến được vào vòng loại thứ ba World cup 2022.

Về hiện tượng báo chí và các lãnh đạo tâng bốc thành tích của các đoàn thể thao nước nhà, nhà báo giấu tên cho rằng:

“Việc các lãnh đạo phát biểu như trên có ý muốn nâng vị thế quốc gia lên để qua đó nâng thành tích trong nhiệm kỳ của họ. Một ý khác là qua lời nói đó để cố kết tình đoàn kết trong quốc gia với “tinh thần dân tộc”, “tự hào dân tộc”.”