Bộ Quy tắc ứng xử tại Biển Đông giữa Trung Quốc và ASEAN vẫn còn nhiều trở ngại lớn

Giới chuyên gia nêu ra những trở ngại lớn đối với khả năng có thể đúc kết bộ Quy tắc Ứng xử tại Biển Đông (COC) giữa Trung Quốc và khối nước thuộc Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) trong thời gian sớm nhất.

Một số trở ngại cho tiến trình này được nêu rõ. Trước hết, phía Trung Quốc đưa ra một số điều khoản trong văn bản đàm phán ngăn chặn điều mà Bắc Kinh gọi là “sự can thiệp từ bên ngoài”.

Giáo sư Carl Thayer, thuộc Học viện Quốc Phòng Australia, được dẫn lời về văn bản đàm phán với yêu cầu của Trung Quốc là “các bên không được tập trận chung với các nước bên ngoài khu vực; trừ khi các bên liên quan có thông báo trước và không có phản đối nào”.

Điều này có nghĩa không cho phép các cuộc diễn tập quân sự, cả song phương và đa phương, giữa các nước ASEAN với Hoa Kỳ, Nhật Bản và những nước khác trong khu vực, trừ khi Bắc Kinh không phản đối.

Việt Nam được cho biết phản đối điều khoản này và đưa ra quy định khác đó là chỉ thông báo các cuộc diễn tập quân sự mà thôi. Việc thông báo diễn ra 60 ngày trước khi diễn tập.

Ông Nguyễn Hùng Sơn, phó Giám đốc Học viện Ngoại giao Việt Nam, cho rằng các nước ASEAN sẽ không bao giờ đồng ý với điều khoản đó.

Một trở ngại lớn khác được cho biết là hoạt động khai thác tài nguyên thiên nhiên ở khu vực biển tranh chấp.

Trung Quốc cũng đề xuất chỉ để các nước trong khu vực tiến hành thăm dò và khai thác dầu khí tại vùng biển tranh chấp thông qua hợp tác, phối hợp; không được hợp tác thăm dò, khai thác với các công ty của các nước ngoài khu vực.

Malaysia phản đối đề nghị này cho rằng COC không thể tác động đến quyền và nghĩa vụ của các bên theo luật pháp quốc tế; trong đó có quyền và khả năng tiến hành hoạt động với nước khác hay tổ chức tư nhân khác mà họ muốn.

Hai trở ngại vừa nêu được nói đã đủ để chứng tỏ thực tế khó khăn không thể giải quyết để đi đến thống nhất COC giữa Trung Quốc và ASEAN.